به جهان دردمندان تو بگو چه كار داری...
نگاهی به موسیقی فیلم "خانه"

مستند "خانه" (Home) زیبایی های بی نظیری از وطن خاکی ما انسان ها را به تصویر کشیده است؛ به طوری که در حین تماشای فیلم احساس می کنی فریم به فریم به تماشای عکس نشسته ای. یان آرتوس برتراند عکاس است و چنانچه گفته شده، این نخستین تجربه ی کارگردانی اوست که به حق تجربه ی زیبایی است. اما از این فیلم هرچقدر هم به قطعاتی از عکس شبیه باشد، همانقدر به سمفونی زیبایی از موسیقی ملل شباهت دارد که در زمینه ی تصاویر بیننده را در خود غرق می کند، بی آنکه متوجه باشد.
موسيقي این فیلم را "آرماند آمار" (Armand Amar) یکی از بهترین موسیقی دانان فرانسه ساخته است. وی متخصص صدا و موسیقی جهانی است و ترکیبی از انواع فرهنگها در بطن موسیقی فیلم پیاده کرده است، ایده ای که در تناسب با تصویر خلاقانه ی فیلم دارد.



در دقیقه ی 64 فیلم، آنگاه که تصاویر خیره کننده ای از یک جنگل سحرآمیز را می بینیم، نوایی از موسیقی ایرانی شنیده می شود که آدمی را به عمق درون خود می کشد؛ تو گویی آن جنگل طبیعت زمین نیست، بهشت گمشده ی درون توست و آن ناله های تو به هنگام هبوط از فردوس. نوایی که در آن لحظه شنیده می شود، صداي زيباي اشكان كمانگري است که شعري از اقبال لاهوري را می خواند: "به جهان دردمندان تو بگو چه كار داري..." و ني سيد محمد هنجاني و كمانچه سينا آهن آبادي که ترجمان این نغمه ی آسمانی شده اند برای همه ی دنیا ...
در مستند "خانه" مراد فیلم ساز نشان دادن تصویری از زمین است، فراتر از مرزها و اینکه اینجا خانه ی همه ی ماست و هر اتفاقی در آن بیافتد، به پای همه نوشته خواهد شد. او آشکارا خواسته از تقسیم بندی های ملی و قومی و سرزمینی فراتر رفته و جهان را کل واحدی نشان دهد که ما اغلب قادر به فهم آن نیستیم. و موسیقی هم چه نیکو این مراد را یاری کرده است. تصویر هرچقدر هم به زبان مشترک انسان ها نزدیک شود، باز رنگ و بویی از تفاوت دارد اما موسیقی در حقیقت زبان مشترک انسان هاست. چه نیکو گفته مولانا " بانگ گردش های چرخ است این که خلق / می نوازندش به تنبور و به حلق / ما همه ابنای آدم بوده ایم / در بهشت این لحن ها بشنوده ایم". به راستی که موسیقی این فیلم، لحنی است که در بهشت بشنودها یم.
اما آنچه پس از دیدن این مستند، جای تاسف برای مخاطب ایرانی باقی می گذارد، وقتی است که فیلم تمام می شود و هیچ منظری از مناظر ایران زیبا در آن دیده نمی شود و حتی در تيتراژ پاياني فيلم كه با تصاوير بسيار چشمگير و فريبنده همراه با نام كشور ها رو به رو مي شويم اثري از ایران و نام ایران عزيز به چشم نمي خورد. این درحالی است که موسیقی به کار گرفته شده، حکایت از آشنایی دقیق عوامل فیلم با ایران و فرهنگ ایرانی دارد.



آرماند آمار آلبوم هاي بسياري داشته و يكي از آلبوم هاي زيباي وي بابا عزيز نام دارد كه موسیقی فیلمی به همین نام به كارگرداني ناصر خمير است كه در ايران و تونس فيلم برداري شده است. در اين فيلم پرويز شاهين خو، مريم حميد و مرحوم حسين پناهي هنرنمايي كرده اند. قطعه دوم از موسيقي متن فيلم با عنوان بابا عزيز يكي از زيباترين هاي اين فيلم است كه با اجراي بسيار زيباي لوون ميناسيان با ساز دودك همراه است.
بابا عزيز سيمرغ بلورين جشنواره فجر را نيز در كنار ساير جوايز خود به همراه دارد.عكس هاي حسين پناهي و مراسم خاص دراويش نيز در كاور روي جلد اين آلبوم به چشم مي خورد. اما ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست كه مرداد ماه سال گذشته نمايشگاهي به مناسبت نكوداشت آثار يان آرتوس برتراند، عكاس و هنرمند فرانسوي در ایران برگزار شد. اين برنامه با عنوان شش ميليون بقيه، به همت انجمن معماران ايران و ساير انجمن هاي مرتبط با هنر هاي تجسمي د رفرهنگستان هنر برگزار شده است.برتراند از جمله عكاساني است كه شش سال از عمرش را وقف عكاسي از زمين كرده است.



او در اين مدت با هلیکوپتر زمين را در نورديده و از آن بالا عکس گرفته است. خودش در اين باره مي گويد: «هر ماه دو هفته کاري سخت را پيش رو داشتم، عقب گردي هم در کار نبود.
اما شغل اصلي «برتراند » در زندگي خلباني «بالون » بود. خودش مي گويد: «از همين طريق به عکاسي هوايي علاقه مند شدم ». در 30 سالگي به مدت سه سال خانواده شيرها را در «کنيا » دنبال کرد و گفت: «اينجا بود که دريافتم عکاسي مديومي عالي براي روايت پدیده ها است».
نمايشگاه هاي بسياري از کارهاي او در کشورهاي مختلف تشيکل شد و تا چند سال آينده نيز برنامه نمايشگاهي او برپاست. يک نمايشگاه او تنها در پاريس بيش از دو ميليون بيننده داشت. او در سال 1991 آژانس عکس Altitude در راه اندازي کرد و از آن هنگام به جمع آوري عکس هاي هوايي دنيا پرداخت.

نویسنده: نعيمه قره چه داغي